بیماری سلیاک: یک بیماری خودایمنی گوارشی
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی گوارشی است که در آن سیستم ایمنی بدن به گلوتن، یک پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار، حمله می‌کند.
این حمله به دیواره روده کوچک آسیب می‌رساند و باعث اختلال در جذب مواد مغذی می‌شود.
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک را می‌توان یک مشکل خود ایمنی دانست که بر اثر آن در بدن حساسیت به گلوتن ایجاد می‌شود. گلوتن در مواد غذایی مثل جو، گندم و چاودار دیده می‌شود. بدین ترتیب هر زمان که فرد بیمار گلوتن دریافت کند، سیستم ایمنی بدن دست به کار می‌شود و به سلول‌های روده حمله می‌کند. در نتیجه به سطح جذبی روده آسیب وارد می‌شود و بدن دیگر نمی‌تواند مواد مغذی مثل ویتامین‌ها، پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی را جذب کند.
در این بین افرادی هم هستند که ممکن است به دلایلی دیگری بیشتر در معرض بیمای سلیاک باشند. مثلا مبتلایان به بیماری‌های خود ایمنی همچون، روماتیسم مفصلی و دیابت نوع اول باید بیشتر مراقب باشند. همچنین سابقه‌ی اختلالات ژنتیکی مثل سندروم ترنز و سندروم داون نیز احتمال ابتلا به این بیماری را در خانواده افزایش می‌دهد. البته گاهی نیز دیده می‌شود که بعد از زایمان، جراحی، ابتلا به عفونت و گذراندن دوره‌های پر استرس، این بیماری خود را نشان می‌دهد.
علائم بیماری سلیاک
علائم سلیاک می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- اسهال
- نفخ
- درد شکمی
- کاهش وزن
- خستگی
- کم خونی
- مشکلات گوارشی
- مشکلات پوستی
- مشکلات عصبی
تشخیص سلیاک
تشخیص این بیماری معمولاً با آزمایش خون انجام می‌شود. آزمایش خون می‌تواند وجود آنتی‌بادی‌هایی را که در پاسخ به گلوتن تولید می‌شوند، نشان دهد. اگر آزمایش خون مثبت باشد، ممکن است نیاز به انجام آندوسکوپی و بیوپسی روده کوچک باشد.
درمان سلیاک
تنها درمان بیماری سلیاک، پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن است. این رژیم غذایی باید شامل تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن باشد.
گلوتن یک پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار است. هنگامی که افراد مبتلا به سلیاک گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آنها به این پروتئین حمله می‌کند و باعث آسیب به روده کوچک می‌شود. این آسیب می‌تواند باعث اختلال در جذب مواد مغذی شود.
پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به بهبود آسیب روده کوچک و جلوگیری از بروز علائم این بیماری کمک کند.
علت بیماری سلیاک
علت دقیقاین بیماری مشخص نیست. این بیماری یک اختلال خودایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند. در مورد سلیاک، سیستم ایمنی بدن به پرزهای روده کوچک حمله می‌کند.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری سلیاک را افزایش دهند عبارتند از:
- سابقه خانوادگی
- نژاد: در افراد سفیدپوست شایع‌تر است.
- ژنتیک: ژن‌های خاصی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
درمانهای جدید بیماری سلیاک
در حال حاضر، تحقیقات زیادی در مورد درمانهای جدید سلیاک انجام می‌شود. برخی از این درمانها عبارتند از:
- درمانهای بیولوژیکی: این درمانها از آنتی‌بادی‌ها برای سرکوب پاسخ خودایمنی استفاده می‌کنند.
- درمانهای ژنتیکی: این درمانها از ژن‌تراپی برای اصلاح ژن‌های معیوب استفاده می‌کنند.
این درمانها هنوز در مراحل اولیه تحقیق هستند و هنوز به طور گسترده در دسترس نیستند.
عوارض سلیاک
اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم خونی
- پوکی استخوان
- اختلالات عصبی
- سرطان روده کوچک
پیشگیری از بیماری سلیاک
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
جمع‌بندی
بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی جدی است که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری ایجاد کند. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری اهمیت زیادی دارد.
علم نوین نانو و دانستنیهای روز در زمینه فن آوری های رایانه در مورد بیماری سلیاک می‌تواند به بهبود سلامتی و بهداشت افراد مبتلا به این بیماری کمک کند.