عمل دیالیز: تصفیه خون برای بیماران کلیوی
عمل دیالیز نوعی درمان است که در آن با استفاده از دستگاه، عمل تصفیه خون انجام می‌شود.
این عمل زمانی که کلیه‌ها نمی‌توانند به‌خوبی کار کنند موجب می‌شود تا مایعات و الکترولیت‌ها در تعادل باقی بمانند.
کلیه‌ها اندام‌هایی هستند که مسئول تصفیه خون، دفع مواد زائد و تنظیم سطح مایعات و الکترولیت‌ها در بدن هستند. زمانی که کلیه‌ها به‌طور صحیح کار نمی‌کنند، مواد زائد و مایعات اضافی در بدن تجمع می‌یابد. این امر می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی، از جمله نارسایی قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ شود.
دیالیز به عنوان جایگزینی برای عملکرد کلیه سالم عمل می‌کند. این روش به‌طور منظم انجام می‌شود تا مواد زائد و مایعات اضافی از بدن دفع شوند.
عمل دیالیز چیست؟
دیالیز نوعی درمان جایگزین کلیه است که در آن خون بیمار از طریق یک دستگاه فیلتر می‌شود تا مواد زائد و مایعات اضافی از آن خارج شوند. این فرآیند زمانی انجام می‌شود که کلیه‌ها به طور کامل یا تا حد زیادی کار خود را از دست داده باشند.
انواع عمل دیالیز
دو نوع اصلی دیالیز وجود دارد:
- همودیالیز: در این روش، خون از بدن خارج شده و از طریق دستگاه دیالیز فیلتر می‌شود. سپس خون فیلتر شده به بدن بازگردانده می‌شود.
- دیالیز صفاقی: در این روش، محلول دیالیز از طریق یک کاتتر به داخل شکم بیمار تزریق می‌شود. سپس مایع دیالیز حاوی مواد زائد از طریق دیواره‌های شکم به خون منتقل می‌شود.
روش همودیالیز
همودیالیز شایع‌ترین نوع دیالیز است. این روش در یک مرکز دیالیز یا در خانه انجام می‌شود.
در همودیالیز، خون از بدن خارج شده و از طریق یک لوله به دستگاه دیالیز متصل می‌شود. دستگاه دیالیز از طریق یک فیلتر مصنوعی به نام دیالیزر، مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جدا می‌کند. سپس خون فیلتر شده از طریق لوله دیگری به بدن بازگردانده می‌شود.
جلسات همودیالیز معمولاً سه بار در هفته و هر بار سه تا چهار ساعت طول می‌کشد.
روش دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی روشی کمتر تهاجمی از همودیالیز است. این روش در خانه انجام می‌شود و بیمار می‌تواند به‌تنهایی آن را انجام دهد.
در دیالیز صفاقی، یک کاتتر از طریق پوست به داخل شکم بیمار وارد می‌شود. سپس محلول دیالیز از طریق کاتتر به داخل شکم تزریق می‌شود. مایع دیالیز حاوی مواد زائد از طریق دیواره‌های شکم به خون منتقل می‌شود. پس از چند ساعت، محلول دیالیز از طریق کاتتر تخلیه می‌شود.
دیالیز صفاقی معمولاً هشت تا دوازده بار در روز انجام می‌شود.
عوارض عمل دیالیز
دیالیز یک روش درمانی ایمن است، اما مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است عوارضی نیز داشته باشد. برخی از عوارض شایع دیالیز عبارتند از:
- افت فشار خون: یکی از شایع‌ترین عوارض دیالیز است.
- سردرد: سردرد یکی دیگر از عوارض شایع دیالیز است.
- تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ نیز از عوارض شایع دیالیز هستند.
- کم خونی: دیالیز می‌تواند منجر به کم خونی شود.
- عفونت: عفونت یکی از عوارض جدی دیالیز است.
مراقبت‌های قبل از دیالیز
- رعایت رژیم غذایی: بیمار باید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کند که شامل مقدار زیادی مایعات، پروتئین و ویتامین‌ها باشد. همچنین، لازم است بیمار از مصرف غذاهای سرشار از نمک، پتاسیم و فسفر خودداری کند.
- مصرف داروها: بیمار باید داروهای تجویز شده توسط پزشک را طبق دستور مصرف کند. این داروها می‌توانند به کنترل فشار خون، سطح قند خون و سایر مشکلات پزشکی کمک کنند.
- مراقبت از محل دسترسی به رگ‌های خونی: اگر بیمار از کاتتر برای دسترسی به رگ‌های خونی استفاده می‌کند، باید از محل کاتتر مراقبت کند. این کار شامل تمیز کردن و پانسمان محل کاتتر است.
- استراحت کافی: بیمار باید قبل از دیالیز به اندازه کافی استراحت کند. این کار به بدن بیمار کمک می‌کند تا آمادگی لازم برای انجام دیالیز را داشته باشد.
مراقبت‌های بعد از دیالیز
- استراحت کافی: بیمار باید بعد از دیالیز به اندازه کافی استراحت کند. این کار به بدن بیمار کمک می‌کند تا از عوارض دیالیز بهبود یابد.
- مصرف مایعات کافی: بیمار باید بعد از دیالیز مایعات زیادی بنوشد تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.
- مراقبت از محل دسترسی به رگ‌های خونی: اگر بیمار از کاتتر برای دسترسی به رگ‌های خونی استفاده می‌کند، باید از محل کاتتر مراقبت کند. این کار شامل تمیز کردن و پانسمان محل کاتتر است.
در ادامه، به برخی از نکات مهم در مورد مراقبت‌های بعد از دیالیز اشاره می‌کنیم:
- اگر بعد از دیالیز دچار تب، درد، تورم یا سایر علائم غیرمعمول شدید، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
- اگر کاتتر شما خونریزی یا درد دارد، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
- اگر کاتتر شما شل یا جدا شده است، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
- اگر کاتتر شما کثیف یا آلوده شده است، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از دیالیز می‌تواند به بهبود نتایج درمان و کاهش خطر عوارض کمک کند.
نتیجه‌گیری
دیالیز روشی حیاتی برای بیمارانی است که کلیه‌هایشان به‌طور صحیح کار نمی‌کنند. این روش به بیماران کمک می‌کند تا زندگی طولانی و سالمی داشته باشند. دیالیز، یک راهکار حیاتی برای حفظ دانستنی‌های روز در حوزه فن‌آوری‌های رایانه است که با بهره‌گیری از علم نوین نانو روزانه‌ی افراد کمک می‌کند.