تنبلی تخمدان چیست و چگونه درمان میشود؟
تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome یا PCOS) اختلال شایع هورمونی در زنان است که در سنین باروری رخ می دهد.
قاعدگی نامنظم و طولانی مدت از جمله علائم و نشانه های تنبلی تخمدان است؛ بنابراین سندروم تخمدان پلی کیستیک شامل کیسه های کوچک پر از مایع است (یکی از انواع کیست تخمدان) که عوارض زیادی به همراه خواهند داشت. عدم درمان به موقع تنبلی تخمدان باعث ناباروری می گردد. تشخیص تنبلی تخمدان به راحتی نیست و باید پزشک آزمایشات و تست هایی از جمله سونوگرافی تجویز کند. سونوگرافی برای بررسی دقیق تر رحم و تخمدان، معاینه لگن برای بررسی ناهنجاری ها و توده های این ناحیه است. با انجام آزمایشات و اطمینان از وجود سندروم تخمدان پلی کیستیک، پزشک درمان را آغاز و فرد به مرور زمان بهبود می یابد. علم نوین نانو با استفاده از فن آوری های رایانه به افزایش دانستنیهای روز و درمان این عارضه کمک کرده است.
علت تنبلی تخمدان
در حال حاضر، هیچ علت شناخته شده‌ای برای تنبلی تخمدان در دست نیست. با این‌حال، بین این سندرم با ژنتیک، انسولین اضافی و التهاب با درجه پایین ارتباط مشخصی وجود دارد؛ اما علت دقیق این سندرم شناخته شده نیست. تشخیص و درمان به‌موقع تنبلی تخمدان، بسیار مهم است.
اختلال ژنتیکی
تصور میشود PCOS دارای خواستگاه ژنتیکی است. به‌طوری‌که احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در کسانی که مادر یا خواهرشان مبتلا به این سندرم بوده است، بیشتر است تا سایر بستگان و این پیوند خانوادگی عامل اصلی خطر تنبلی تخمدان محسوب میشود.
قند
منبع اصلی انرژی بدن گلوکز است که میزان آن در بدن، توسط انسولین ترشح شده از پانکراس تنظیم میشود. در این میان فرد مبتلا به مقاومت به انسولین قادر به استفاده مؤثر از انسولین نیست که این امر باعث میشود که پانکراس برای تأمین نیازهای بدن، بیش از حد انسولین ترشح کند.
تصور میشود انسولین اضافی به دلیل تأثیر بر تولید آندروژن، بر توانایی زنان در تخمک‌گذاری تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به PCOS، دارای التهاب با درجه پایین هستند که تخمدان‌های پلی‌کیستیک را برای تولید آندروژن تحریک می‌کند.
علائم تنبلی تخمدان
مهم ترین علائم و نشانه های تنبلی تخمدان شامل موارد زیر می شود:
- تغییرات خلق و خو
- تخمدان پلی کیستیک
- کیست تخمدان
- کسالت، سستی و مشکلات خواب
- مشکلات بارداری و تخمک گذاری مرتب
- ریزش مو
- پوست چرب
- بروز آکنه و جوش های ریز صورت
- مستعد به بیماری دیابت و فشار خون بالا، به دلیل نوسانات وزنی
- افزایش هورمون تستوسترون
- رشد موی زائد، خشن و تیره در برخی نواحی خاص بدن از جمله: لب، چانه، اطراف ناف، ران ها، جناغ سینه و…
- دوره های نامنظم قاعدگی
- اختلال و ناهنجاری در بارداری
- گرگرفتگی و سردرد
- تعرق شبانه
- خشکی واژن
- خشک و کم سو شدن چشم ها
- تحریک پذیری یا عدم تمرکز
- کاهش میل جنسی
آیا تنبلی تخمدان درمان دارد؟
تنبلی تخمدان درمان قطعی ندارد و تنها با استفاده از برخی روش‌های مراقبتی و پزشکی در زندگی می‌توان از عوارض ناخوشایند آن پیشگیری کرد. انتخاب بهترین روش درمان بستگی به سن بیماری، علائم مشاهده‌شده و تمایل بیمار به باردار شدن یا باردار نشدن است.
تغییر سبک زندگی
راهکارهایی مانند رژیم غذایی مناسب یا تمرین‌های ورزشی می‌توانند به شما کمک کنند وزن خود را کاهش دهید. کم کردن وزن حتی به مقدار کم مثل ۵ تا ۱۰ درصد وزنتان تأثیر بسیار مثبتی خواهد داشت. کم کردن وزن همچنین اثربخشی داروها و درمان انتخابی را افزایش می‌دهد.
دارودرمانی و کنترل هورمون‌ها
ممکن است پزشک شما داروهای ضدبارداری را که استروژن و پروژسترون دارند و باعث کاهش آندروژن می‌شوند برای شما تجویز کند. قرص‌های پروژسترون نیز چنین عملکردی دارند، با این تفاوت که از بارداری جلوگیری نمی‌کنند، بنابراین اگر قصد بارداری دارید این قرص‌ها گزینه‌ی مناسب‌تری هستند.
داروها با عملکردهای متفاوت علائم بالینی شما را کنترل می‌کنند. برخی داروها مثل متفورمین اثر انسولین را افزایش داده و باعث کاهش مقاومت سلول‌ها به انسولین می‌شوند. دیگر داروها مثل کلومیفن و لتروزول بر هورمون‌ها و فعالیت تخمدان‌ها اثر می‌گذارند. بسته به علائم تنبلی تخمدان، پزشک ممکن است انواع مختلفی از داروها را برای شما تجویز کند.
درمان نازایی ناشی از تنبلی تخمدان
گاها پیش می آید که مبتلا به بیماری تنبلی تخمدان شده اید که منجر به نازایی شده اید. در ابتدا بهترین روش درمان تنبلی تخمدان تغییر سبک زندگی می باشد.
انجام فعالیت های ورزشی حداقل به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته و پرهیز از رژیم غذایی حاوی مواد هورمونی همانند گوشت و مرغ، داشتن رژیم غذایی گیاهی و مواد غذایی همچون ماهی مصرف نمایید. در صورت داشتن اضافه وزن حدود پنج تا ده درصد وزن خود را کم نمایید.
دارو درمانی
داروهای تحریک تخمک گذاری در درمان ناباروری می تواند موثر باشد.
IUI
در صورت آنکه همسر فرد اسپرم خوبی داشته باشد روش درمانی IUI می تواند موثر باشد.
لاپاراسکوپی
پس از شش ماه دوره دارودرمانی و سه ماه درمان ناباروری با آی یو آی در صورت آنکه این روش های درمانی موثر نباشد، می توانید به روش های درمانی لاپاراسکوپی می باشد.
در این روش درمانی چهار تا ده نقطه تخمدان را کوتر می کنند و بیمار پس از دارو درمانی در صورت داشتن تخمک گذاری می تواند باردار شود.
آی وی اف
درمان ناباروری با آی وی اف آخرین مرحله درمانی می باشد. در صورت آنکه هیچ کدام از روش های درمانی موثر نباشد آی وی اف مناسبترین روش برای درمان ناباروری می باشد.