اکریلیک اسید چیست؟
اکریلیک اسید ماده ای بدون رنگ و دارای بوی اسیدی است و در تولید پلاستیک، فرمولاسیون رنگ و دیگر محصولات مورد استفاده قرار می گیرد.
اسید اکریلیک در بسیاری از صنایع مانند تصفیه آب، نساجی، تولید پوشک، مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی، صنایع بسته بندی، چرم، صنایع غذایی، نفت و گاز، کاغذ، سوپر جاذب ها، پوشش ها، چسب و رنگ، الاستومرها و کفپوش های کف به کار می روند.
اسید اکریلیک با pH ای در حدود 3 می تواند برای فلزات خاصیت خورندگی ایجاد کند. محصول فوق نام آیوپاک پروپنوئیک اسید نیز شناخته می شود. در ادامه با ساختار، روش تولید، خواص و انواع این اسید بیشتر آشنا می شویم.
ماهیت اکریلیک اسید چیست؟
اکریلیک اسید (Acrylic acid) با فرمول شیمیایی C3H4O2 و نام آیوپاک پروپنوئیک اسید یک ترکیب آلی است. اسید اکریلیک بدون رنگ با بوی اسیدی است که آن را از اکسیداسیون فاز بخار پروپیلن تهیه می کنند. این ماده در تهیه پلاستیک، فرمولاسیون رنگ، پوشش ها و پارچه ها کاربرد دارد.
خواص فیزیکی اکریلیک اسید
- وزن ملکولی ۷۲
- نقطه ی ذوب ۱۳.۵ درجه ی سانتی گراد
- چگالی ۱.۰۴۵ گرم بر میلی لیتر
- نقطه ی جوش ۱۴۱ درجه ی سانتی گراد
- نقطه ی فلش ۶۸ درجه سانتی گراد
- دمای بحرانی ۳۸۰ درجه ی سانتی گراد
- فشار بحرانی ۵.۰۶ مگاپاسکال است.
به دلیل اینکه این مواد شیمیایی در بخش های مختلف، ازجمله محصولات آرایشی مانند لاک ناخن اکریلیک گرفته تا صنایع شیمیایی مختلف کاربرد دار
مهم‌ترین کاربردهای اسید اکریلیک در صنایع
شرایط نگهداری اسید اکریلیک
اسید اکریلیک باید در مکانی مجزا، خنک، دارای تهویه مناسب و غیرقابل‌احتراق نگهداری شود. برای ذخیره آن می‌توان از مخازن پوشش داده شده با شیشه، فولاد ضدزنگ، آلومینیوم یا پلی‌اتیلن استفاده کرد. یکی از نگرانی‌های اصلی در طول ذخیره‌سازی، اجتناب از دماهای بالا و همچنین یخ‌زدگی است. زیرا هر دو می‌توانند منجر به خرابی محصول شوند. این محصول در حالت ایده‌آل باید در محدوده دمایی 15 تا 25 درجه سانتیگراد نگهداری شود. نکته مهمی که در انبارداری آن باید موردتوجه قرار گیرد، واکنش‌پذیری بالای آن با مواد شیمیایی دیگر است. در هنگام حمل‌ونقل نیز باتوجه‌به مضر و مخرب بودن برای محیط‌زیست نیاز به‌دقت و احتیاط زیادی است.
خطرات اسید اکریلیک
اسید اکریلیک یک محرک قوی برای پوست، چشم و غشاهای مخاطی است. بخار آن نیز باعث آسیب به سیستم تنفسی می‌شود. به همین دلیل رعایت نکات ایمنی و استفاده از دستکش، ماسک و عینک در هنگام کار با این محصول الزامی است. نکته دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد اشتعال‌پذیری بالای آن است. باید توجه داشت که هرگونه بی‌احتیاطی ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
این ماده یک ماده شیمیایی است که در محیط‌های صنعتی و آزمایشگاهی استفاده می‌شود. این ماده همچنین می‌تواند خطراتی برای انسان‌ها و محیط زیست به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از خطرات و نکات ایمنی مرتبط با اکریلیک اسید اشاره خواهیم کرد:
تنفسی:
این ماده بخارات اسیدی تولید می‌کند که می‌توانند تنفسی را تحت تأثیر قرار دهند. برای پیشگیری از تنفس این بخارات، باید در محیط‌های مناسب و با استفاده از ماسک تنفسی مناسب کار کنید.
تماس پوستی:
تماس مستقیم با این ماده می‌تواند باعث تحریک پوست و حتی آسیب‌های جدی شود. از دستکش‌ها و لباس‌های محافظ استفاده کنید و در صورت تماس با پوست، فوراً با آب بشویید.
مخازن فشاری:
این ماده ممکن است در مخازن فشاری ذخیره شود، و در صورت نادرست بودن نگهداری یا عملکرد این مخازن، انفجار و آزار جسمانی و محیط زیستی را به همراه داشته باشد.
حرارت و اشتعال:
این ماده در معرض حرارت و شعله‌ها قرار گرفته، می‌تواند جوشانده شود و خطرات اشتعالی ایجاد کند. بنابراین، باید در محیط‌های خنک و دور از منابع حرارتی نگهداری شود.
ذخیره‌سازی مناسب:
اکریلیک اسید باید در محیط‌های خنک، خشک و دور از مواد شیمیایی دیگر ذخیره شود. همچنین، برچسب‌ها و نشانه‌های ایمنی مناسب بر روی بسته‌بندی باید رعایت شود.
تخلیه محیطی:
هنگام دفع اکریلیک اسید، باید مقررات محیط زیست را رعایت کنید و از تخلیه نادرست در محیط زیست پرهیز کنید.
آموزش:
تمام کارکنانی که با این ماده کار می‌کنند، باید آموزش‌های ایمنی مناسب را دریافت کنند و از اقدامات ایمنی لازم پیروی کنند.
همچنین، در صورت بروز حادثه یا نقض ایمنی، باید فوراً به مقامات مربوطه گزارش داده و اقدامات اضطراری مناسب را انجام دهید. توجه به ایمنی و رعایت دقیق مقررات می‌تواند خطرات مرتبط با این ماده را به حداقل برساند و ایمنی افراد و محیط زیست را تضمین کند.
جمع‌بندی
اسید اکریلیک یک محصول شیمیایی پرکاربرد است که برای بسیاری از صنایع، یک عنصر حیاتی است. تا سال 2020 میزان مصرف این محصول در جهان به بیش از 8000 هزار کیلو تن رسید. هرساله تقاضا برای خرید آن توسط صنایع مختلف رو به افزایش است و این خود گواهی است بر اهمیت تجاری این ماده شیمیایی.
علم نوین نانو با استفاده از فن آوری های رایانه به افزایش دانستنیهای روز کمک کرده است.